ฉลามราวๆ 75 ถึง 100 ล้านตัวถูกฆ่าตายทุกปี เนื่องจากไม่มีที่หลบภัยมากนักสำหรับสัตว์ทะเลอย่างฉลาม ในความเป็นจริง มีเพียง 6 เปอร์เซ็นต์ของมหาสมุทรทั้งหมดเท่านั้นที่ถูกกำหนดให้เป็นพื้นที่คุ้มครองทางทะเล ‘แค่นั้นยังไม่พอ’ Joakim Odelberg ช่างภาพอนุรักษ์และผู้สร้างภาพยนตร์กล่าว ‘นักวิทยาศาสตร์บอกไว้ว่า ควรมีพื้นที่อย่างน้อย 30 เปอร์เซ็นต์ และบางคนยังบอกว่าควรมีถึง 50 เปอร์เซ็นต์’ เมื่อไม่นานมานี้ เขาได้เดินทางไปยังเกาะโคโคส ซึ่งเป็นหนึ่งในที่พักพิงอันปลอดภัยที่ฉลามและสัตว์ทะเลชนิดอื่นๆ เจริญเติบโต เขาช่วยเหลือโครงการอนุรักษ์ฉลามและสร้างภาพยนตร์เกี่ยวกับความพยายามในการอนุรักษ์ ด้วยการถ่ายภาพเหนือน้ำและใต้น้ำ ซึ่งเป็นเรื่องที่ค่อนข้างท้าทาย โดยเฉพาะกระแสน้ำที่ไหลเชี่ยว แต่เขากลับสามารถถ่ายภาพฟุตเทจที่ยอดเยี่ยมด้วยกล้อง LUMIX GH5s
การดำน้ำกับฉลามเป็นความฝันของเขามาโดยตลอด เขาเริ่มดำน้ำตอนอายุสิบขวบและได้ดำน้ำกับฉลามหลายต่อหลายครั้งนับตั้งแต่นั้นมา แต่ครั้งนี้มันน่าตื่นเต้นยิ่งกว่า ต่างไปจากเดิม ‘Todd Steiner เพื่อนร่วมสำรวจและผู้อำนวยการบริหารแห่ง Turtle Island Restoration Network (เครือข่ายการฟื้นฟูเกาะเต่า) ชวนผมเข้าร่วมโครงการอนุรักษ์ที่เกี่ยวกับฉลามที่เกาะโคโคส เกาะนี้เป็นส่วนหนึ่งของประเทศคอสตาริกา ซึ่งแพร่หลายในตำนานโจรสลัดและเป็นที่รู้จักกันในนามเกาะมหาสมบัติ โดยมีนักสํารวจกว่า 300 คณะมาค้นหาขุมทรัพย์ที่ถูกฝังเอาไว้ก่อนที่รัฐบาลคอสตาริกาจะสั่งห้าม เกาะนี้เป็นที่นิยมในหมู่นักดำน้ำ ซึ่งไม่ใช่แค่เพราะจำนวนของสัตว์ทะเล แต่ยังเป็นเพราะความเงียบสงบที่มีการควบคุมจำนวนนักท่องเที่ยวอย่างเหมาะสม คนกลุ่มเดียวที่จะอาศัยอยู่บนเกาะนี้ได้ก็คือเจ้าหน้าที่อุทยาน’
การเดินทางครั้งนี้มีจุดประสงค์ในการติดแท็กฉลามชนิดต่างๆ เพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับพฤติกรรม และโดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับเส้นทางการอพยพของพวกมัน ‘ฉลามเหล่านี้ว่ายน้ำเป็นระยะทางไกล เมื่อพวกมันออกจากพื้นที่คุ้มครอง ชีวิตพวกมันจะตกอยู่ในอันตราย ฉลามส่วนใหญ่ตกเป็นเหยื่อของการประมงเชิงพาณิชย์ และยังมีการประมงผิดกฎหมายอีกจำนวนมากที่เกิดขึ้นไม่ไกลนักจากเกาะโคโคส ฉะนั้น เพื่อปกป้องสัตว์เหล่านี้ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องรู้ว่าพวกมันไปที่ไหน เพื่อให้พื้นที่เหล่านั้นกลายเป็นเขตอนุรักษ์ทางทะเลด้วยเช่นกัน’ ด้วยความพยายามของ Todd Steiner ประเทศคอสตาริกาและเอกวาดอร์กำลังดําเนินตามขั้นตอนเพื่อปกป้องเส้นทางการอพยพของเหล่าฉลามระหว่างเกาะโคโคสและหมู่เกาะกาลาปากอส ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเอกวาดอร์
สำหรับการติดแท็กฉลาม จะต้องล่อพวกมันด้วยเหยื่อและเลือด ‘เราติดแท็กฉลามไม่เพียงแต่จากบนเรือเท่านั้น แต่ยังติดในน้ำด้วย นี่เป็นครั้งแรกที่ผมดำน้ำกับฉลามในน้ำที่เต็มไปด้วยเลือดสดๆ แม้ว่ามนุษย์จะไม่ใช่อาหารของฉลามเสือ (หนึ่งในสายพันธุ์ที่เราติดแท็ก) แต่พวกมันจะอยากเขมือบคุณแน่นอน คุณต้องคอยระวังหลังอยู่ตลอดเมื่อคุณถูกห้อมล้อมไปด้วยฝูงฉลาม เช่นเดียวกับเวลาเจอเสือ คุณควรสบตากับพวกมันไว้จะดีที่สุด’ พวกเขายังติดแท็กฉลามหัวค้อนด้วย ‘เราต้องใช้กลยุทธ์ที่ต่างออกไป โดยเราต้องดำน้ำลึกลงไปต่ำกว่า 30 เมตร และซ่อนตัวอยู่ระหว่างโขดหิน จากนั้นจู่โจมฉลามในจังหวะที่เหมาะสมด้วยไม้ยาวที่ออกแบบมาเป็นพิเศษ (ใช้เป็นฉมวก) เพื่อติดแท็กเข้ากับครีบหลังของพวกมัน นับว่าเป็นเรื่องที่ยากจริงๆ’ การบันทึกภาพความพยายามในการอนุรักษ์ถือเป็นอีกหนึ่งความท้าทาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื่องจากกระแสน้ำที่รุนแรง Joakim ถ่ายภาพเหนือน้ำและใต้น้ำด้วย LUMIX GH5s ที่เขาไว้วางใจ ‘เนื่องจากขนาดและฟังก์ชั่นการใช้งาน กล้องจึงใช้งานสะดวก ทั้งในน้ำและเหนือน้ำ ผมใช้กล้องตัวนี้สำหรับหลายๆ โปรเจกต์ใต้น้ำและกล้องนี้ก็ไม่เคยทำให้ผมผิดหวัง ผมใช้จอภาพพิเศษในโครงการนี้ ซึ่งช่วยให้ผมได้มุมที่เหมาะสมได้ง่ายขึ้น’ เขาหวังว่าภาพยนตร์ของเขาจะมีส่วนช่วยในการอนุรักษ์ฉลามและชีวิตสัตว์น้ำอื่นๆ ‘ฉลามอยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารแห่งท้องทะเล พวกมันมีบทบาทสำคัญในการควบคุมระบบนิเวศทางทะเล และมีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะช่วยปกป้องมหาสมุทรของเราไว้’
Joakim Odelberg
Joakim Odelberg แอมบาสเดอร์ LUMIX เป็นหนึ่งในแอมบาสเดอร์ทางทะเลชั้นนำของสวีเดน นักสิ่งแวดล้อมชื่อดัง พิธีกรทีวี ช่างภาพอนุรักษ์ และช่างภาพใต้น้ำที่มีชื่อเสียง
Joakim ได้ทำงานกับปัญหาสิ่งแวดล้อมทางทะเลอย่างจริงจังตั้งแต่ปี 2007 เพื่อสร้างการตระหนักรู้ถึงปัญหาอันร้ายแรงที่กำลังเกิดกับมหาสมุทร ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดของชีวิตบนโลกของเรา งานของ Joakim ครอบคลุมไปไกลกว่าแค่ในสวีเดน เขาทำงานร่วมกับองค์กรและมูลนิธิระหว่างประเทศหลายแห่ง เช่น Dr Sylvia E. Earle’s Mission Blue, WildAid, WWF International และ Marine Conservation Institute
ในปี 2017 Joakim ได้เป็นตัวแทนของสวีเดนในการจัดแสดงนิทรรศการที่อาคารสหประชาชาติในนิวยอร์กในระหว่างการประชุมนานาชาติด้านมหาสมุทร และเมื่อไม่นานมานี้ เขาได้เป็นผู้สร้างซีรีส์สารคดีเกี่ยวกับธรรมชาติเรื่อง “Mitt i naturen” อันโด่งดังและได้รับการยกย่องอย่างสูงที่ฉายทาง Swedish pubcaster SVT
